Tipografi:Tipografik Kompozisyon

Yazı öylesine güçlü ki, kökleri milattan önce 3200 yılına kadar dayanıyor. İnsanoğlu yazıyı, düşüncelerini başka bir yolla anlatmak için keşfetti, kendinden çok daha büyük bir amaç uğruna ortaya çıktı yazı 'ölümsüzlük'...

Olayı dramatize etmeyelim fakat mısırlıların kutsal yazıları ölümsüzleştirmek için hiyoroglifleri kullandıklarını unutmayalım. Ne de olsa söz uçar yazı kalır. Geleceğe bırakacağınız en büyük miras belki de yazdıklarımız olacaktır. Yazının gelişimi ve yazı sistemi halini alması sümerlere dayansa da bizim bugünki asıl konumuz olmadığından şimdilik bir kenara koyalım, yazı ile iç içe olan tipografiye göz atalım.

Tipografi yunancadan dilimize geçmiş bir sözcük. Typos yani form kelimesi ile graphia yani yazmak kelimelerinin birleşmesinden oluşmuş. Anlamı, forma uygun yazmak demektir.

Forma uygun yazmak ifadesini biraz genişletelim. Yazıyı günlük yaşantımızda her yerde kullanıyoruz. Etrafımıza biraz daha dikkatli bakarsak yazınsal anlatım her yerde var ve bize incelikleri, kalınlıkları, eğiklikleri, büyük ya da küçük harfli kullanımları ile birşeyler anlatıyorlar. Yani kullanıldıkları yere göre form değiştiriyorlar. Tabelalar, trafik işaretleri, logolar, gazeteler, afişler, broşürler ve daha pek yerde tipografi unsurlarını görmemiz mümkün. Yazıyı, hangi formu tanımlamak için kullanıyorsak aslında orada bir tasarım yapıyoruz demektir. Yazı tipi, punto büyüklüğü, satır uzunluğu, satır arası boşluk, harfler arası uzaklık ve benzer etkenleri bir araya getirerek yaptığımız kombinasyondur aslında tipografi.

Tipografi deyince akla font gelir ve yaygın olarak bilenen yanlışlardan biri de fontun tipografi kavramı için kullanıldığıdır. Fakat font tipografi değil, tipografi için yardımcı bir elemandır. Örnek verecek olursak bir müzik ezgisi tipografi ise notalar ezgiyi oluşturan fontlardır.

Fontlar iki ana karakter yapısında tanımlanır. Serifli, yani tırnaklı ya da serifsiz yani tırnaksız fontlar. Serifsiz fontlara verilen isim sans serif’tir yani serifsiz, tırnaksız font. Başındaki sans olumsuzluk ekidir.

Sans Serif Fontlar (Tırnaksız Fontlar)

Şimdi bir kaç tane sans serif font ailesini tanıyalım, ızgara kullanımına bakalım ve temel hizalama ile birlikte kompozisyon konuşalım.

Futura

1927de alman tasarımcı Paul Renner tarafından tasarlandı.Ikea mağazaları, 2009 senesine kadar tasarımlarında Futura’yı kullandı.

Gill Sans

1928’de İngiliz Eric Gill tarafından tasarlandı. Gill Sans’ın 1913de tasarlanan the London Underground yazı karakterinden ilham alınarak ortaya çıktığını biliyoruz.

Gill, Futuranın o mükemmel yuvarlak hatlarından daha uzakta daha insancıl kıvrımlara sahip o zamana kadar alışılmamış bir tarzda tasarlanmış sans serif bir fonttur.

Univers

İsviçre font tasarımı açısından en ünlü ülkedir. İlk örneği 1957de Univers adındaki font Adrian Frutiger tarafından tasarlanmıştır ve 5 farklı kalınlık, 5 farklı ağırlıkta tasarlanarak toplan 21 farklı şekli barındırmaktadır. Böylece Univers sans serif font ailesi de oluşmuştur.

Helvetica

Dünya’da en çok kullanılan ve tasarımcıların aşık olduğu bir font vardır ki efsane olmuştur ve İsviçreyi de font açısından ünlü hale getirmiştir. Helvetica 1957 yılında İsviçreli tipograf Max Miedinger tarafından tasarlanmıştır. Helvetica öylesine uyumlu ve içeriği gösteren bir fonttur ki pek çok marka ve reklamda kullanımını görmeniz mümkündür. Hatta pek çok marka sonradan logolarını helvetica ile değiştirmiştir. Helveticanın dünyaca çok tutulmasının ardından 1983’de Helvetica Neue ile Helvetica’nın yeni versiyonu piyasaya font ailesi olarak sürülmüştür. Aralarında ufak farklılıklar olmasına rağmen Helveticaya en yakın tasarımdır.

Gotham

2000 yılında New York’ta Gotham adında bir font, Tobias Frere-Jones tarafından tasarlandı ve o senelerde bu font Barack Obama’nın seçim kampanyalarında kullanıldı. Gotham New York City’deki reklam panolarından esinlenilerek ortaya çıkmış bir font olarak nam saldı.

Serif Fontlar (Tırnaklı Fontlar)

Tırnaklı fontların çıkış yeri İtalya diyebiliriz. O hani italik kelimesinin doğduğu yer. Fakat buna rağmen ilk örneğimiz Fransa'dan geliyor.